Ο Θεόδωρος Τσάπανος γεννήθηκε στη Φλώρινα το 1957. Αποφοίτησε από το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1979 και απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα "Συμβολή στη Μελέτη της Σεισμικότητας της Γης" από το ίδιο Πανεπιστήμιο το 1985.

Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης την περίοδο (1980-1985), Λέκτορας την περίοδο (1986-1991), Επίκουρος Καθηγητής (1991-1997), Αναπληρωτής Καθηγητής (1997-2002) και από το Νοέμβριο του 2002 έως σήμερα είναι Καθηγητής Σεισμολογίας στον Τομέα Γεωφυσικής του Α.Π.Θ.

Κατά το διάστημα 1988-1989 ακολούθησε μετα-διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδινβούργου (Σκωτία). Κατά την παραμονή του εκεί διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου του Εδινβούργου και ενεργό μέλος της Βασιλικής Αστρονομικής Ακαδημίας (Royal Astronomical Society)

Tα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τα εξής θέματα:

• Σεισμικό κίνδυνο
• Σεισμική Επικινδυνότητα
• Παγκόσμια Σεισμικότητα
• Μετασεισμικές ακολουθίες (Σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα)
• Πρόγνωση σεισμών
• Εφαρμογή της στατιστικής στη Σεισμολογία